Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 30 im. Powstańców 1863 r.

03-772, Warszawa

ul. Kawęczyńska 2

tel. 226195382

sp30@eduwarszawa.pl
Jesteś tutaj: Start / O placówce

O placówce

Artykuły

2022-01-02

Informacje o szkole

Historia Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 30 im. Powstańców 1863r.

Szkoła Powszechna nr 30 przy ul. Kawęczyńskiej 2 została otwarta w roku szkolnym 1932/33 - w latach kryzysu gospodarczego, kiedy w kraju ponad milion dzieci nie miało możliwości korzystania z edukacji powszechnej. W lutym 1932 r. w budynku fabryki mebli przebudowano wnętrza dla potrzeb nauki dzieci i młodzieży. Hale fabryczne stały się salami lekcyjnymi. Było to efektem polityki Magistratu Miejskiego – poszukującego sposobu
na rozwiązanie problemu z niskim poziomem dostępu do edukacji.

Pierwsze lata istnienia szkoły – Magistrat – dzierżawił budynek od właścicieli fabryki, po kilku latach budynek przechodzi na własność miasta – dzięki wsparciu prezydenta
S. Starzyńskiego.

Szkoła początkowo nie posiadała wyznaczonego obwodu – a dzieci rekrutowały się
z ulic Ząbkowskiej, Radzymińskiej, Tarchomińskiej i Nieporęckiej – jednak już w latach 1934/1935 liczyła blisko 350 dzieci w pełnych siedmiu klasach.

Pierwszym kierownikiem szkoły była pani Hanna Ciesielska, przez wiele kolejnych lat związana z placówką – dbając o społeczność także w trudnym okresie okupacji.

12 maja 1934 roku nadano szkole imię „Powstańców 1863r”. W piśmie Inspektora Szkolnego Miejskiego w Warszawie czytamy:

„nadana szkole nazwa winna stać się hasłem pod którym kształtować się ma duch szkoły. Czyny Powstańców 1863 r winny być znane uczniom i zaznaczone na dorocznych uroczystościach oraz omawiane przy każdej nadarzającej się sposobności na lekcjach szkolnych” – podpisał Wilhelm Wiatr.

30 maja 1934 odbyła się wielka szkolna uroczystość, podczas której nadano szkole imię „Powstańców 1863r”. W obecności 14 weteranów Powstania Styczniowego (dziesięciu
z Domu Weterana przy ul Floriańskiej/ ul. Jagiellońskiej na Pradze Pn) oraz pani Aleksandry Piłsudskiej wręczającej jednocześnie sztandar Szkole Powszechnej nr 15 im. Legionów 1914 r. – młodzież i kierownictwo szkoły odebrało ufundowany sztandar – który na jednej ze stron miał wyhaftowaną dewizę: „Wszystko dla Polski”.  Ojcem chrzestnym sztandaru był
p. Franciszek Stankiewicz – Prezes Związku Weteranów Powstania Styczniowego.

Pierwszym chorążym sztandaru był uczeń klasy VII – Witold Giez. To on także wręczał sztandar przedstawicielom szkoły już po wojnie – w 1961 r - w rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego – po przywróceniu szkole imienia „Powstańców 1863r.”

Lata 1935 – 1937 to intensywny wzrost ilości uczniów – szkoła liczy wówczas 18 oddziałów – niemal tyle samo, co w latach 60 tych po wojnie. Wkrótce do istniejącego budynku dobudowano skrzydło od ulicy Korsaka – gdzie otwarto Szkołę Powszechną nr 13 – przemianowaną na Szkołę Powszechną nr 15. Stan ten przetrwał do roku 1939. Odciążyło to „Trzydziestkę”, i pozwoliło poprawić warunki nauki w budynku.

W pierwszych latach okupacji niemieckiej nauka odbywała się w czterech wydzielonych salach – pozostała część budynku została przemianowana na szpital wojskowy – który istniał w szkole już we wrześniu 1939 r – i pozostał do końca czasu wojny. Uczono w tym okresie na trzy zmiany w niepełnym wymiarze godzin. W 1943 roku cała szkoła została zamieniona na szpital – a zajęcia realizowana były w budynku zastępczym przy
ul. Ząbkowskiej 43 oraz w podziemiach Bazyliki na Kawęczyńskiej.

Wielu praskich nauczycieli z „Trzydziestki” podjęło się w tym czasie nauki w tzw. „tajnych kompletach” – gdzie mimo groźby aresztu i śmierci, prowadziło naukę przygotowującą do nauki w szkole programowo wyższej. Byli to między innymi Stanisław Świątkowski, Zofia Gajowiak, Maria Piotrowska i inni.

Także uczniowie i absolwenci szkoły brali czynny udział w walce konspiracyjnej, wielu z nich trafiło do obozów koncentracyjnych lub walczyło z okupantem.

Wciąż związani z Powstańcami Styczniowymi odprowadzaliśmy na kwatery powstańcze Powązek Wojskowych kolejnych odchodzących przyjaciół szkoły – w 1941 – Teodora Wykrętowicza, zaś w 1942 Mamerta Wandalego. Sztandar szkoły przechowywała
w ukryciu przez całą okupację kierowniczka szkoły.

Mury „Trzydziestki” stały się także świadkami tragicznych wydarzeń opisanych przez Makowera (1987 str 42):

„Jesienią 1940 r w gmachu szkoły przy ul. Kawęczyńskiej na Pradze – a więc poza obszarem getta – komisje lekarskie badały przywożonych tam kandydatów do obozów pracy. „Urzędowanie odbywa się w dużej Sali gimnastycznej na parterze – wspomina Makower – Przeważnie przy jednym stole siedzi dwóch lekarzy, urzędnicy gminni spełniający czynności sekretarskie, mają oddzielny stół. Wprowadzono partię ludzi, przeważnie kilkadziesiąt osób, kazano im się rozebrać do połowy. W ten sposób mieli stać aż do ukończenia badania, również zimą w czasie dokuczliwych mrozów. (…) Lekarze wypytują, dają polecenia: oddychania, kasłania, gimnastykowania się, częste konferencje, konsylia lekarskie”.

Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie – na dwa dni budynek szkoły został zajęty przez żołnierzy Armii Krajowej, by kontrolować zbieg ulic Kawęczyńskiej i Radzymińskiej. Trzeciego oddział opuścił szkołę, by po rozkazie ponownego przejścia w konspirację – 6.08. 1944 udać się do Kampinosu i tam kontynuować walkę.

Po zajęciu Pragi przez wojska Armii Czerwonej i Wojska Polskiego, już 1 października ruszyła w szkole nauka – wkrótce otwarto też w budynku szkoły placówkę PCK z Lublina – w której żołnierze AK z okręgu wileńskiego realizowali opiekę nad Prażanami – rozdając obiady, ratując zasypanych przez ostrzały z drugiej strony Wisły, opatrując rannych i wspierając potrzebujących. Organizowali na terenie szkoły także kaplicę i msze święte – opisane m. innymi w Życiu Warszawy 6.12.1944r. W czasie służby poległo dwóch sanitariuszy, zostali początkowo pochowani na dziedzińcu szkoły, następnie w marcu 1945 przeniesieni na nowo powstający Cmentarz Powstańców Warszawy. Od kilku lat uczniowie szkoły z opiekunem poszukują ich kwater i dokumentów, by moc upamiętnić ich poświęcenie w ratowaniu życia Prażan.

Organizacja nauki w tym czasie była niełatwa, po drugiej stronie Wisły nadal trwały walki, do stycznia 1945 r. tereny wokół znajdowały się pod ostrzałem niemieckim. Brakowało sprzętów, węgla do ogrzewania budynku, zdobywało się go - z będących pod nadzorem niemieckim bocznic kolejowych – z narażeniem życia.

Po zajęciu lewej strony miasta, na Pradze znalazły tymczasowe miejsce pobytu tysiące ludzi, w tym dzieci i młodzieży, szukająca możliwości nauki – szkoła pękała w szwach.
W opanowaniu trudności pomagał powołany przez Kierowniczkę szkoły Komitet Rodzicielski – który aż do lat 60-tych wspierał działania nauczycieli i kierownictwa szkoły. Wspierał on także zakup sprzętu oraz remonty szkoły.

Kierownikami szkoły w tym okresie byli między innymi: Helena Ciesielska, Julian Jacórzyński, Stanisław Paliński, Zofia Gajowiak, Stanisław Tomala, Roman Jaszczak, Wanda Cieplak.

W latach 50-tych na terenie budynku szkoły działały dwie placówki – Szkoła Podstawowa nr 30 i Szkoła Podstawowa nr 46 – w roku 1958/59 połączono placówki, przez co poprawie uległo funkcjonowanie szkoły – w sumie pozostało w szkole 21 oddziałów – 717 uczniów – co dawało przeciętnie 34 uczniów w klasie. Pracowało wówczas 26 nauczycieli.

Przez lata na terenie szkoły działały koła zainteresowań: recytatorskie, chór, zespoły artystyczne i taneczne, koła przedmiotowe, fotograficzne i inne.

Społeczność szkolna opiekowała się w tym czasie mogiłami Powstańców, odwiedzała miejsca związane z ich historią, współpracowała z władzami Cytadeli Warszawskiej i Muzeum X Pawilonu. Tak dzieje się do dzisiaj.

29 listopada 1958 r. restytuowano imię patrona szkoły „Powstańców 1863r”.  W 97. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego – 22.01.1960 roku odbyło się uroczyste przywrócenie imienia i wręczenie sztandaru ukrywanego przez lata – mjr Witold Geza – pierwszy chorąży przekazał go uczniowi klasy VII – Andrzejowi Kościeszy. Uczestniczyli
w uroczystości: syn Powstańca – Stanisław Tarnawski z córką Anną, wnuk Romualda Traugutta oraz członkowie byłego Koła Absolwentów Szkoły Podstawowej nr 30. Decyzję
o restytuowaniu imienia wydało Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy w dniu 29.07. 1958r.

W setną rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego – została ufundowana ze składek rodzicielskich i społecznych nowa tablica, która pojawiła się na murze szkolnym. 22.01. 1963 została uroczyście odsłonięta – wartę pełnili przy niej uczniowie, harcerze i społeczność szkolna.

Na terenie szkoły działały różne organizacje młodzieżowe, ale to właśnie drużyna harcerska Młodzieżowej Służby Ruchu w 1960 roku wzięła udział w konkursie wiedzy o ruchu drogowym – i wygrała teleturniej telewizyjny – dzięki czemu w szkole pojawił się pierwszy telewizor. Po ponad dziesięciu latach w szkole było ich już 6.

Przez lata szkoła kontaktowała się i wymieniała uczniami ze Szkoły w Rynie – na Mazurach. Uczniowie wizytowali się nawzajem, organizowali wyjazdy, spotkania i wspólne uroczystości.

Spośród nauczycieli pracujących w „Trzydziestce” tylko troje miało w latach sześćdziesiątych wykształcenie wyższe – studia pozwalały awansować i znajdować pracę w szkołach średnich lub stanowiskach inspektorów szkolnych. Większość nauczycieli posiadało wykształcenie Seminariów Nauczycielskich, troje – wykształcenie średnie.

18.01.1975 r. nastąpiło uroczyste przekazanie nowo ufundowanego sztandaru szkoły – wyhaftowanego w wyniku fundacji Zakładu Opiekuńczego WZPSiD. Jego hasło „Niechaj Polska zna, jakich synów ma” miała prowadzić społeczność szkolną w jej działaniach.

16.01.1976 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Izby Tradycji Szkoły i Pamięci Narodowej. Znalazły się tam pamiątki, zdjęcia, sztandary – do dzisiaj jednak niewiele pozostało
ze zbiorów, jakie znalazły tam swoje miejsce.

21.01.1983 r. odbyła się uroczystość 50 - cio lecia szkoły. Uczniowie uczestniczyli
w uroczystym odsłonięciu tablicy wmurowanej w budynek, w którym znajdował się Dom Weterana – odsłonięcia dokonał prawnuk Romualda Traugutta – płk Andrzej Juszkiewicz, zaś wartę honorową pełnili przy tablicy także uczniowie z klasy 4 - naszej szkoły – Andrzej Duda
i Piotr Mianowski.

W święto szkoły - 50 – lecie nadania szkole imienia, 20.01. 1984 r. odbył się na Cmentarzu Wojskowym niecodzienny apel – w Kwaterze Powstańców 1863 r odsłonięto tablicę pamiątkową o treści: „Bohaterom walk o niepodległość Polski w 120 rocznicę Powstania Styczniowego hołd składa młodzież Szkoły Podstawowej nr 30 im. Powstańców 1863r.”.

 W 2004 roku szkoła dzięki działaniom dyrektora i wsparciu Urzędu Dzielnicy Praga Północ doczekała się nowoczesnej hali i remontu z dobudowaniem przestronnej stołówki
i polepszeniem jakości nauki i pracy szkoły. Wówczas także dzięki działaniom pani dyrektor Ewy Kozaków w szkole pojawiła się pierwsza klasa integracyjna – zaś szkoła przyjęła pełne imię:

Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 30 im. Powstańców 1863r.

Do dzisiaj w murach „Trzydziestki” nadal żywe są idee integracji i wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zaś szkoła w tym obszarze odnotowuje wiele sukcesów.

Z okazji 150 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego uczniowie, nauczyciele
i dyrektor szkoły – p. Ewa Kazem - Bek uczestniczyli w prezydenckich i państwowych obchodach rocznicy – sztandary szkoły – historyczny i nowy – towarzyszyły wydarzeniom na Cmentarzu Wojskowym, w Muzeum Wojska Polskiego i innych miejscach.

W 2013 roku Szkoła obchodziła swoje 80 - cio lecie – zaś na uroczyste spotkanie zaproszeni zostali dawni kierownicy, dyrektorzy i przyjaciele szkoły. Uroczystość poprowadziła dyrektor szkoły p. Małgorzata Ryder, zaś całe grono pedagogiczne i młodzież prezentowała dorobek praskiej „Trzydziestki”.

W ostatnich latach – szkoła przeszła generalny remont, w wyniku którego otrzymała nowe pietra, nową konstrukcję poziomów, zaadoptowano dawne budynki mieszkalne oraz wyposażono placówkę w panele fotowoltaiczne – wprowadzając nas w nowe stulecie.

Dzięki uprzejmości gospodarzy Szkoły Podstawowej nr 364 mogliśmy gościć w murach przy Otwockiej 3 – część lekcji odbywała się – jak podczas okupacji -  w podziemiach Bazyliki NSJ.

Po remoncie społeczność szkolna powróciła do nowoczesnych i świetnie wyposażonych sal. Dzisiaj w szkole uczy się blisko 600 uczniów, którzy nadal pamiętają
o swoich patronach i świetnej historii.

Dzisiejsza społeczność Szkoły to aktywnie współdziałające ze sobą środowiska rodziców, pedagogów i uczniów reprezentowane przez Radę Rodziców, Samorząd Uczniowski i Radę Pedagogiczną.

Szkoła nosi wiele tytułów – jak choćby Varsavianistyczna Szkoła – Lokalny Ośrodek Edukacji Varsavianistycznej, Złota Mazowiecka Szkoła Aktywna Turystycznie, Szkoła z Certyfikatem Vars i Sawa, Szkoła z Pomysłem na Edukację Varsavianistyczną, Nagroda Edukacyjna im. M. Edelmana, EkoSzkoła 2021 i wiele innych. Osiągamy od lat najwyższe wyróżnienia sportowe zarówno we współzawodnictwie dzielnicowym jak i na poziomie miasta. Integracja stała się także wizytówką placówki.

Zebrał i opracował

Radosław Potrac

 

 

Czytaj więcej o: Informacje o szkole